آیلار شایق ترکداری: شهرنشینی و تمایل افراد به حضور در شهر بدون ایجاد بسترهای لازم اعم از زیرساخت‌های شهری، فرهنگی و اجتماعی، موجب بروز پدیده حاشیه نشینی و در اصطلاح عموم پایین‌شهری شده است.
دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ موج مهاجرت افراد از روستا و شهرهای کوچک به سمت مراکز استان و کلانشهرها بود که اسکان این افراد بدون احداث زیرساخت‌های لازم موجب بروز پدیده حاشیه‌نشینی و تبعات ناشی از آن در شهرهای بزرگ شد. اینکه پدیده حاشیه‌نشینی محصول کدامین تفکر و تصمیم غلط و یا سیاست اشتباه دولتی است، شاید بتوان موارد زیادی مطرح کرد، اما آنچه که مهم است ساماندهی بافت حاشیه‌نشینی شهر و توسعه متوازن شهر است که غالبا به فراموشی سپرده شده است.
فقر شهری، فقر درآمدی، فقر خدماتی، فقر زیرساختی ، از جمله معضلات و مشکلاتی است که حاشیه شهرها با آن رو به رو هستند و ساماندهی این امر مستلزم نگاهی فراگیر و عمومی به این موضوع است.
برای حل معضل #حاشیه‌نشینی ابتدا باید این مسئله را بپذیریم که این معضل مسئله‌ای عمومی برای تمام شهرهای کشور بوده و شهرداری‌ها به تنهایی قادر به حل و فصل آن نیستند. اینکه عده‌‌ای بر علیه شهرداری گارد گرفته و در نقش کارشناسی همه‌چیزدان شهرداری را آمر و عامل حاشیه‌نشینی معرفی کنند، معقول نیست.
معضل حاشیه‌نشینی را نمی‌توان با شعار و یا خدمات روتین شهری حل کرد. عزمی عمومی و جدی برای حل این معضل شهری نیاز است که باید از تمام منابع موجود در دولت، وزارت راه و شهرسازی، استانداری و شهرداری استفاده کرد.
اخیرا طرحی در تبریز به نام کلید به کلید مطرح شده است که در نگاه اول طرح معقولی به نظر می‌رسد. احداث واحدهای مسکونی، تحویل آن به حاشیه‌نشیان شهر و تملک بافت حاشیه‌ای شهر و بازآفرینی آن مناطق که قرارداد احداث آن با قرارگاه خاتم‌الانبیا امضا شده است. بیش از یک چهارم جمعیت شهر تبریز در مناطق حاشیه‌نشین سکونت دارند و غالب سکونت‌گاه‌های آنها ایمنی لازم را ندارد و در همین راستا باید این موضوع اولویت شورای شهر و مدیریت شهری در تدوین بودجه سالانه باشد.
تملک بافت فرسوده و حاشیه شهر، بازآفرینی محلات، توسعه زیرساخت‌های شهری، فرهنگی ، توسعه متوازن و عدالت‌محور بودجه در نقاط مختلف شهری، ضرورتی است که شورا و شهرداری باید اهتمام ویژه‌ای در این حوزه داشته باشند. به عنوان مثال در بازآفرینی شهری، پیش‌بینی لازم جهت احداث پارک، فضای سبز، فضای ورزشی، پارک بانوان، کتابخانه، مسیرگشایی استاندارد، تسهیل تردد حمل و نقل عمومی مد نظر طراحان شهری باشد. پله‌گذاری، لگه‌گیری آسفالت، جدول‌گذاری و اقداماتی از این قبیل در بافت حاشیه شهر، تنها مرهمی بر درد حاشیه‌نشینی است که پروسه درمان را طولانی می‌کند؛ و البته منابعی که در این راه از بین می‌روند.
همانطور که ذکر شد، شهرداری‌ها به تنهایی قادر به ساماندهی بافت حاشیه شهر و ایجاد سکونت‌گاه‌های رسمی و ایمن نیستند و در این راه لازم است همراهی دولت و وزارت راه و شهرسازی را از جهت تأمین اعتبار و همکاری دانشگاه را در زمینه طراحی شهری به همراه داشته باشند. بازسازی و توسعه توأمان بافت شهری و فرهنگ شهروندی در بافت‌حاشیه شهر مهمترین مسئله‌ای است که امروز در این حوزه مطرح است.
دیدگاهتان را بنویسید